ผลสำรวจล่าสุดชี้ คนรุ่นใหม่อายุ 25-34 ปีในสหรัฐฯ ที่ไม่จบปริญญา ชาย-หญิงทำงานต่างสายอาชีพชัดเจน แต่กลุ่มจบปริญญามีโอกาสทำงานสายเดียวกันมากกว่า ขณะที่แนวโน้มผู้หญิงไม่จบปริญญาเริ่มบุกเบิกอาชีพที่เคยมองว่าเป็นงานผู้ชาย สะท้อนการแบ่งแยกทางอาชีพที่ลดลง

ที่มาภาพ: Andrea Piacquadio/Pexels 

การวิเคราะห์จาก Pew Research Center แสดงให้เห็นว่าวุฒิการศึกษาส่งผลต่อโอกาสทางอาชีพระหว่างชายและหญิงในสหรัฐอเมริกา อย่างมีนัยสำคัญ คนรุ่นใหม่ที่จบปริญญามักมีอิสระในการเลือกอาชีพมากกว่า ขณะที่กลุ่มไม่จบปริญญายังคงเผชิญกับการแบ่งแยกทางอาชีพอย่างชัดเจน อย่างไรก็ตาม ตัวเลขชี้ให้เห็นแนวโน้มที่น่าสนใจ โดยผู้หญิงไม่จบปริญญาเริ่มก้าวข้ามกรอบเดิม ๆ บุกเบิกอาชีพที่เคยถูกครองโดยผู้ชายมากขึ้น สะท้อนการเปลี่ยนแปลงของตลาดแรงงานที่กำลังปรับตัวในยุคปัจจุบัน

ผู้ชาย-ผู้หญิงไม่จบปริญญา ทำงานคนละสายชัดเจน

ภาพแสดง 10 อาชีพยอดนิยมของคนทำงานชาวอเมริกันอายุ 25-34 ปีที่ไม่มีวุฒิปริญญาตรี ในปี 2023 แบ่งเป็นสองฝั่ง - ฝั่งซ้ายแสดงอาชีพของผู้ชาย โดยอันดับหนึ่งคือพนักงานขับรถ (624,894 คน) ฝั่งขวาแสดงอาชีพของผู้หญิง โดยอันดับหนึ่งคือพนักงานบริการลูกค้า (334,064 คน) สะท้อนให้เห็นความแตกต่างของลักษณะงานระหว่างเพศอย่างชัดเจน มีเพียง 2 อาชีพเท่านั้นที่พบในทั้งสองฝั่ง คือหัวหน้างานขายและพนักงานขายปลีก

คนรุ่นใหม่ในสหรัฐฯ ที่จบปริญญาตรี มักมีอิสระในการเลือกอาชีพ โดยทั้งผู้ชายและผู้หญิงสามารถทำงานในตำแหน่งเดียวกันได้ แต่สถานการณ์กลับแตกต่างในกลุ่มที่ไม่ได้จบปริญญา เพราะมักถูกจำกัดให้ทำงานแยกตามเพศอย่างชัดเจน ตามการวิเคราะห์ข้อมูลภาครัฐล่าสุดโดย Pew Research Center

ข้อมูลปี 2023 พบว่า ผู้หญิงที่ไม่มีวุฒิปริญญามักกระจุกตัวอยู่ในงานไม่กี่ประเภท ได้แก่ พนักงานบริการลูกค้า พยาบาลและผู้ช่วยดูแลสุขภาพที่บ้าน และหัวหน้างานขาย ในทางตรงกันข้าม อาชีพยอดนิยม 3 อันดับแรกของผู้ชายที่ไม่มีวุฒิปริญญา คือ พนักงานขับรถส่งของและรถบรรทุก คนงานก่อสร้าง และคนขนของและเคลื่อนย้ายวัสดุ

ผู้หญิงที่ไม่มีวุฒิปริญญามักกระจุกตัวอยู่ในงานไม่กี่ประเภท ได้แก่ พนักงานบริการลูกค้า พยาบาลและผู้ช่วยดูแลสุขภาพที่บ้าน และหัวหน้างานขาย (ข้อมูลปี 2023)

ในทางตรงกันข้าม อาชีพยอดนิยม 3 อันดับแรกของผู้ชายที่ไม่มีวุฒิปริญญา คือ พนักงานขับรถส่งของและรถบรรทุก คนงานก่อสร้าง และคนขนของและเคลื่อนย้ายวัสดุ

ความแตกต่างของอาชีพระหว่างชายและหญิงนี้มักเรียกว่า "การแบ่งแยกทางอาชีพ" (occupational segregation) ซึ่งพบมากในกลุ่มคนทำงานรุ่นใหม่ที่ไม่มีวุฒิปริญญามากกว่ากลุ่มที่จบปริญญา

เมื่อพิจารณา 10 อาชีพยอดนิยมของคนหนุ่มสาวที่ไม่มีวุฒิปริญญา มีเพียง 2 อาชีพที่ทั้งชายและหญิงทำเหมือนกัน คือ พนักงานขายปลีก และหัวหน้างานขาย นอกเหนือจากนั้น อาชีพยอดนิยมของชายและหญิงที่ไม่มีปริญญาล้วนแตกต่างกัน

คนกลุ่มนี้อาจทำงานในสถานที่เดียวกันแต่ทำหน้าที่ต่างกัน ยกตัวอย่างเช่น ในร้านอาหาร ผู้หญิงที่ไม่มีวุฒิปริญญามักทำงานเป็นพนักงานเสิร์ฟ ในขณะที่ผู้ชายที่ไม่มีวุฒิปริญญามักทำงานเป็นเชฟหรือพ่อครัว

ในกลุ่ม 10 อาชีพยอดนิยมของคนทำงานรุ่นใหม่ที่มีวุฒิปริญญาตรีขึ้นไป พบว่ามีการแบ่งแยกทางเพศน้อยกว่า ในกลุ่มนี้ทั้งชายและหญิงจำนวนมากทำงานใน 4 อาชีพหลัก ได้แก่ นักพัฒนาซอฟต์แวร์ ผู้จัดการ นักบัญชีและผู้ตรวจสอบบัญชี และครูประถมและมัธยมต้น

อย่างไรก็ตาม อาชีพที่มีผู้หญิงจบปริญญาทำงานมากที่สุดคือพยาบาลวิชาชีพ ซึ่งไม่ติดอันดับ 10 อาชีพยอดนิยมของผู้ชายจบปริญญาเลย และในทางกลับกัน มีผู้ชายจบปริญญาจำนวนมากที่ทำงานเป็นโปรแกรมเมอร์หรือนักวิเคราะห์ระบบ/นักพัฒนาเว็บ ในขณะที่มีผู้หญิงทำงานในตำแหน่งนี้น้อยมาก

จบปริญญาช่วยลดช่องว่างทางอาชีพ

ภาพแสดง 10 อาชีพยอดนิยมของคนทำงานชาวอเมริกันที่จบปริญญาตรี อายุ 25-34 ปี ในปี 2023 ฝั่งซ้ายแสดงอาชีพของผู้ชาย นำโดยนักพัฒนาซอฟต์แวร์ (562,461 คน) ฝั่งขวาแสดงอาชีพของผู้หญิง นำโดยพยาบาลวิชาชีพ (700,293 คน) พบว่ามี 4 อาชีพที่นิยมในทั้งสองเพศ ได้แก่ นักพัฒนาซอฟต์แวร์ ผู้จัดการ นักบัญชี และครูประถม-มัธยมต้น สะท้อนการแบ่งแยกทางเพศที่น้อยกว่ากลุ่มไม่จบปริญญา

แม้ว่าการดู 10 อาชีพยอดนิยมจะช่วยให้เห็นความแตกต่างทางเพศในที่ทำงานได้บ้าง แต่ก็ไม่ได้แสดงภาพรวมทั้งหมด ข้อมูลอาชีพจากรัฐบาลกลางระบุว่ามีอาชีพที่แตกต่างกันมากกว่า 430 อาชีพ ตั้งแต่ "ผู้จัดการ NEC" [1] ไปจนถึง "พนักงานอ่านมิเตอร์สาธารณูปโภค"

นักวิจัยได้สรุปความแตกต่างทางเพศในทุกอาชีพโดยสร้างดัชนีการแบ่งแยก ดัชนีนี้มีค่าตั้งแต่ 0 ถึง 100 และแสดงสัดส่วนของผู้ชายหรือผู้หญิงที่จะต้องเปลี่ยนอาชีพเพื่อให้ทั้งสองเพศมีตัวแทนเท่าเทียมกันในทุกอาชีพ ค่า 0 หมายความว่าผู้หญิงและผู้ชายทำงานในอาชีพเดียวกัน ส่วนค่า 100 หมายถึงการแบ่งแยกโดยสมบูรณ์ - กล่าวคือ ไม่มีอาชีพใดเลยที่ทั้งผู้ชายและผู้หญิงทำงานร่วมกัน

ในปี 2023 ค่าดัชนีการแบ่งแยกในทุกอาชีพของคนทำงานรุ่นใหม่ที่จบปริญญา (ค่าเท่ากับ 41) ต่ำกว่าคนทำงานที่ไม่มีวุฒิปริญญา (ค่าเท่ากับ 55)

ผู้หญิงไม่จบปริญญารุ่นใหม่ ท้าทายอาชีพดั้งเดิม

ภาพแสดงการเปลี่ยนแปลงสัดส่วนของผู้หญิงอเมริกันอายุ 25-34 ปีที่ไม่มีวุฒิปริญญาตรี ในอาชีพต่างๆ ระหว่างปี 2000-2023 โดยอาชีพที่มีการเพิ่มขึ้นของสัดส่วนผู้หญิงมากที่สุดคือช่างภาพ จาก 16% เป็น 89% (เพิ่มขึ้น 73 จุด) รองลงมาคือช่างทำขนม จาก 16% เป็น 69% (เพิ่มขึ้น 53 จุด) แสดงให้เห็นว่าผู้หญิงเริ่มก้าวเข้าสู่อาชีพที่เคยถูกมองว่าเป็นงานของผู้ชายมากขึ้น

จากงานวิจัยก่อนหน้านี้แสดงให้เห็นว่าการแบ่งแยกทางอาชีพลดลงตั้งแต่ปี 1970 โดยเฉพาะในกลุ่มผู้หญิงที่จบปริญญาที่มีการลดลงมากที่สุด อย่างไรก็ตาม นับตั้งแต่ปี 2000 เป็นต้นมา กลับพบว่าการแบ่งแยกทางอาชีพลดลงมากขึ้นในกลุ่มผู้หญิงรุ่นใหม่ที่ไม่มีวุฒิปริญญา

เมื่อก่อนมีการแบ่งแยกว่างานไหนเหมาะกับผู้ชาย งานไหนเหมาะกับผู้หญิง แต่ปัจจุบันการแบ่งแยกนี้เริ่มลดลง โดยเฉพาะในกลุ่มผู้หญิงรุ่นใหม่ที่ไม่ได้จบปริญญา เห็นได้ชัดจากการที่ผู้หญิงกล้าที่จะก้าวเข้าไปทำงานในอาชีพที่แต่ก่อนมักถูกมองว่าเป็นงานของผู้ชายมากขึ้น

ในปี 2023 พบว่า 22% ของช่างทาสีรุ่นใหม่ที่ไม่มีวุฒิปริญญาเป็นผู้หญิง เพิ่มขึ้นจากเดิมที่มีเพียง 3% ในปี 2000 และผู้หญิงคิดเป็น 68% ของผู้จัดการรุ่นใหม่ที่ไม่มีวุฒิปริญญาในสายงานการตลาด โฆษณา และประชาสัมพันธ์ เพิ่มขึ้นจากเดิมที่มี 22% ในปี 2000

____
[1] NEC ย่อมาจาก "Not Elsewhere Classified" หมายถึงตำแหน่งผู้จัดการที่ไม่สามารถจัดเข้ากลุ่มหรือหมวดหมู่ผู้จัดการประเภทอื่นๆ ที่มีการระบุไว้เฉพาะเจาะจงได้ มักใช้ในการจัดประเภทอาชีพตามระบบมาตรฐานการจัดประเภทอาชีพ (Standard Occupational Classification) เพื่อรวบรวมตำแหน่งผู้จัดการที่มีลักษณะเฉพาะหรือไม่เข้าข่ายหมวดหมู่ทั่วไป เช่น หัวหน้าไปรษณีย์

ที่มา:
Among young U.S. workers without a college degree, men and women hold very different types of jobs (Richard Fry, Pew Research Center, 11 July 2024)